KOPALNIA SOLI WIELICZKA – Trasa Turystyczna i Trasa Muzeum Żup Krakowskich.
Uczestnicy konferencji obejrzą kopalnię drugiego dnia konferencji tuż po zakończeniu obrad. Zwiedzanie odbywać się będzie w maksymalnie 25-osobowych grupach językowych pod opieką przewodnika. Trasa liczyć będzie w sumie ok. 4 kilometry, a zwiedzanie potrwa 3 godziny.
Trasa turystyczna rozpocznie się na I poziomie kopalni na głębokości 64 metrów. Goście obejrzą na trasie wyrobiska wybrane w złożu bryłowym i pokładowym w okresie od XVII do XX wieku. Przewodnik zapozna zwiedzających z historią kopalni i najważniejszymi aspektami działalności zakładu. Opowie też o legendach i ciekawostkach z nią związanych. Wędrując chodnikami i pochylniami, schodząc krętymi schodami, przemierzając ogromne komory - goście będą otoczeni solą we wszelkich odcieniach szarości, czerni i bieli. Warto zwrócić uwagę na tektonikę złoża, ułożenie warstw soli, fakturę poszczególnych skupisk i pojedynczych kryształów soli, a także na solne nacieki będące efektem wtórnych krystalizacji. Ciekawe są też ślady dawnych robót górniczych widoczne na stropach i ociosach wyrobisk. W wielu komorach np. Urszula, Spalone, Sielec, Pieskowa Skała goście zapoznają się z metodami wydobycia soli na przestrzeni wieków oraz wybranymi elementami pracy górników. Będzie można obejrzeć narzędzia, którymi się posługiwali oraz urządzenia, służące do transportu i wydobycia soli z kopalni.
Drugim po soli wszechobecnym materiałem w kopalni jest drewno – twardniejące tu na kamień. Cieśle, pracujący w kopalni używali go przez wieki do wznoszenia konstrukcji, podtrzymujących stropy i ściany wyrobisk (kaszty, filary, obudowy koszykowe). Na trasie będzie można zobaczyć takie imponujące, wysokie na 20-30 zabezpieczenia m.in. w Komorach Michałowice, Drozdowice i Piłsudskiego. Na trasie uwidoczni się również inny przejaw działalności górników pod ziemią, wyrażający ich wielka religijność i przywiązanie do tradycji. Trasa obfituje bowiem w miejsca kultu - kaplice z pięknymi ołtarzami, płaskorzeźbami i wolno stojącymi posągami o treści religijnej, historycznej lub legendarnej. Wyrzeźbione zostały one w soli i drewnie na przestrzeni ostatnich 300 lat. Sercem kopalni i arcydziełem sztuki jest Kaplica Świętej Kingi, którą goście obejrzą na II poziomie. To jedyny w Europie konsekrowany podziemny kościół, poświęcony patronce górników solnych. Całość prac adaptacyjnych w komorze wyeksploatowanej w XIX wieku, a także prac architektonicznych i rzeźbiarskich, przeprowadzonych w latach 1895-1963, jest dziełem kilkudziesięciu osób. Zachwyt mogą wzbudzić płaskorzeźby przedstawiające sceny biblijne, wielkie żyrandole wykonane z naturalnych kryształków soli, wypolerowana solna posadzka, misternie wykonane figurki.
Miłym urozmaiceniem trasy będą solankowe jeziora i ich szmaragdowa toń w Komorach Barącza, Weimar i Piłsudskiego. Z kolei w Komorze Staszica – najwyższej na trasie (wysokość: 36 metrów) warto zwrócić uwagę nie tylko na sprzedawane tam pamiątki i okazy soli, ale też na tablicę upamiętniającą wpisanie kopalni na pierwszą Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Dzięki windzie panoramicznej można dostać się pod sklepienie komory, podziwiać jej ogrom i uświadomić sobie jak wielka była bryła soli w której wykuto to wyrobisko. Zwiedzanie trasy turystycznej zakończy się na III poziomie kopalni, na głębokości 125 metrów w zespole komór gastronomiczno-handlowych Budryk-Warszawa-Wisła. Następnie, po krótkiej przerwie technicznej, goście zostaną poprowadzeni na trasę Muzeum Żup Krakowskich. Trasa ta również mieści się w całości na III poziomie kopalni, 135 metrów pod ziemią.
W tej części kopalni, w 19 zabytkowych komorach, goście poznają niemal wszystkie zagadnienia związane z Krakowskimi Żupami Solnymi. Przedstawione są one w sposób chronologiczny lub tematyczny. Wizyta pozwoli uzupełnić i usystematyzować informacje, otrzymane na trasie turystycznej. Miejsce to umożliwi również spokojną kontemplację.
Na początek ekspozycja geologiczna w przystępny sposób przedstawi, jak powstało złoże solne u podnóża Karpat. Goście obejrzą piękne przykłady kryształów soli, w tym unikatowe na skalę światową ogromne monokryształy halitu, pochodzące z wielickich Grot Kryształowych oraz sól w odmianach i formach, których nie spotyka się na powierzchni: włosy solne, choinki solne, stalaktyty, stalagmity i kolumny, a także stare narzędzia wtórnie pokryte pięknymi kryształami soli.
W następnych komorach zwiedzający prześledzą historię osadnictwa, warzelnictwa i górnictwa na terenie Wieliczki od paleolitu do czasów współczesnych. Będzie można obejrzeć znaleziska archeologiczne z różnych epok, odkryte w okolicy przez pracowników Muzeum. Dowiedzieć się, jak 5500 lat temu warzono tu sól. Na ekspozycji historycznej z kolei znajdują się kopie najważniejszych dokumentów z XIII-XIV wieku, związane z powstaniem Żup Krakowskich, stare obrazy przedstawiające zarządców Żup, najstarsze europejskie podręczniki górnictwa oraz unikatowe kilkusetletnie mapy kopalni. Ciekawostką jest podświetlana makieta XVII-wiecznej Wieliczki w skali 1:100. Najcenniejszym eksponatem wystawy jest „Róg bractwa kopaczy” z 1534 roku, wykonany z rogu tura oprawionego w srebro – dar żupnika Seweryna Bonera dla pracowników kopalni.
Najwięcej powierzchni muzealnej zajmują stare urządzenia i narzędzia górnicze. Wszystkie są oryginalne i pochodzą z tej kopalni. Goście zapoznają się tu z metodami wydobycia soli: od prostych klinów i kilofków do monstrualnych wiertarek elektrycznych. Prześledzą też ewolucję transportu kopalnianego: od niecek i płoch noszonych w rękach przez średniowiecznych kopaczy, po lokomotywy trakcyjne Siemensa z XX wieku. W ekspozycji dominują ogromne kieraty konne z XVIII-XIX wieku oraz pozostałe urządzenia do pionowego transportu soli: koła, krzyże i kołowroty. Goście zobaczą tu również, jak oświetlano, wietrzono i odwadniano kopalnię w różnych wiekach, jak gaszono pożary i jak radzono sobie z innymi niebezpieczeństwami. Eksponaty uzupełnione są rysunkami i modelami, które ilustrują ich zastosowanie, autorstwa twórcy muzeum – Alfonsa Długosza.
W podziemnym muzeum również będzie można podziwiać ogromne, majestatyczne komory Maria Teresa II i Saurau, eksploatowane w XIX i XX wieku. Zostały one uznane za rezerwaty górnicze, ponieważ doskonale prezentują historyczne metody urabiania złoża. Komora Saurau to największe wyrobisko w kopalni – całe 16 tys. m3 wydobytej soli.
Po zakończeniu zwiedzania obydwu tras, pozostaje uświadomić sobie że oglądana dopiero co kopalnia… to tylko 2% powierzchni wielickich wyrobisk.
Trasa geologiczno-górnicza
Uczestnicy konferencji, którzy zwiedzili już, często nie raz, Trasę Turystyczną i podziemna ekspozycję Muzeum Żup Krakowskich otrzymają propozycję zwiedzania rejonów kopalni, na co dzień nie dostępnych dla turystów. Wyboru dokonać można w trakcie rejestracji w formularzu rejestracyjnym albo później, do dnia 15.05.2023 na adres: h.szacik@muzeum-wieliczka.pl
Ilość miejsc na tej wycieczce jest ograniczona (max. 2 grupy po 10 osób wraz z przewodnikami i tłumaczem). Decyduje kolejność zgłoszeń.
UWAGA: na trasie pojawią się odcinki pochyłe, a stan nawierzchni w wielu miejscach będzie gorszej jakości. Prosimy o zabranie wygodnych butów, najlepiej górskich z podeszwą antypoślizgową i wygodnych ubrań w ciemnym kolorze.
Program: Po zakończeniu obrad w Komorze „Kazanów” uczestnicy wycieczki przejdą na teren podziemnej ekspozycji Muzeum Żup Krakowskich, gdzie otrzymają sprzęt wymagany przy poruszaniu się poza trasą turystyczną: kask, lampę, torbę z pochłaniaczem. Będzie tam można zostawić bagaż podręczny.
Następnie uczestnicy wycieczki udadzą się do Szybu Regis, gdzie windą wyjadą na poziom II niższy. Tam będą mieli unikalną okazję podziwiania ogromnej komory Maria Teresa II nie od dołu, jak turyści, ale z góry tarasu widokowego. Przedstawione zostaną informacje o ratownictwie górniczym, funkcjonującym w kopalni od 100 lat, pokazany sprzęt ratowników. Będzie mowa o opomiarowaniu stanu bezpieczeństwa w kopalni i o zabezpieczaniu wysokich komór metodami alpinistycznymi.
W dalszej części trasy Goście uzyskają informacje o szybach górniczych, zagrożeniu wodnym i zawałowym, profilaktyce przeciwko tym zagrożeniom, zabezpieczaniu wyrobisk lub ich wodoszczelnej likwidacji. Ważnym tematem będzie budowa geologiczna i tektonika złoża, pokazane zostaną różne rodzaje soli pierwotnych i wtórnych, tworzących złoże.
W komorze Franciszek Karol zostanie pokazany obelisk solny z XIX wieku, będzie mowa o rozwoju turystyki w kopalni w tym okresie i o odwiedzinach cesarskich. W komorze Freiseisen Goście zejdą typowo górniczymi „trepami”-(schodami stosowanymi w części nie turystycznej) z poziomu II na poziom III. Zostanie też pokazana bogata szata naciekowa w rejonie szybików.
Podczas wizyty w Kaplicy Św. Franciszka omówiony zostanie temat wierzeń górników i temat licznych kaplic, które powstały w kopalni przed wiekami.
Następnie grupa uda się w rejon uzdrowiska, które funkcjonuje w kopalni. Pokazane zostaną komory uzdrowiskowe, przedstawiona zostanie historia uzdrowiska i jego obecne funkcjonowanie.
Komora Gołuchowski zostanie zaprezentowana jako wyrobisko, które kiedyś stanowiło centrum obsługi ruchu turystycznego, w którym wystąpił zawał skał stropowych niszczący znajdującą się tam obudowę górniczą – obecnie komora jest zabezpieczona i można ją wykorzystać w celach ekspozycyjnych.
Po przejściu ok. 3 km, goście udadzą się z powrotem do Muzeum Żup Krakowskich, gdzie oddany zostanie sprzęt o odebrane torby i rzeczy osobiste. Potem goście zostaną odprowadzeni do Komory „Haluszka” na kolację.
